Xét Nghiệm HIV

Xét Nghiệm HIV: Những Điều Bạn Cần Biết

Xét nghiệm HIV là một bước quan trọng để biết tình trạng sức khỏe của bạn và giúp phòng ngừa lây nhiễm. Việc hiểu rõ về các loại xét nghiệm, thời điểm xét nghiệm và ý nghĩa của kết quả là vô cùng cần thiết.

HIV là gì?

HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Nếu không được điều trị, HIV có thể tiến triển thành AIDS (Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải), một tình trạng nghiêm trọng khiến hệ miễn dịch của cơ thể bị tổn thương nặng nề, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và ung thư.



Ai nên xét nghiệm HIV?

Bất kỳ ai có nguy cơ phơi nhiễm với HIV đều nên xem xét việc xét nghiệm. Các nhóm đối tượng đặc biệt được khuyến nghị xét nghiệm định kỳ bao gồm:

• Người có quan hệ tình dục không an toàn: Bao gồm quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng mà không sử dụng bao cao su, hoặc có nhiều bạn tình.

• Người tiêm chích ma túy: Đặc biệt là người dùng chung kim tiêm hoặc bơm tiêm.

• Người có bạn tình đã nhiễm HIV.

• Phụ nữ mang thai: Xét nghiệm HIV trong thai kỳ giúp phát hiện sớm và có biện pháp ngăn ngừa lây truyền từ mẹ sang con.

• Người đã từng mắc hoặc đang mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs).

• Người muốn biết tình trạng HIV của mình: Đây là một quyền cơ bản và cần được khuyến khích.

Các loại xét nghiệm HIV phổ biến

Hiện nay có nhiều loại xét nghiệm HIV khác nhau, mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng:

• Xét nghiệm kháng thể: Đây là loại xét nghiệm phổ biến nhất, tìm kiếm kháng thể mà cơ thể tạo ra để chống lại virus HIV. Kháng thể thường xuất hiện sau vài tuần đến vài tháng sau khi nhiễm virus.

  • Xét nghiệm nhanh: Có thể cho kết quả trong vòng 20-30 phút, thường được thực hiện bằng cách lấy mẫu máu đầu ngón tay hoặc dịch miệng.

  • Xét nghiệm máu tại phòng thí nghiệm (ví dụ: ELISA, Western Blot): Cung cấp kết quả chính xác hơn, nhưng cần thời gian lâu hơn. Western Blot thường được dùng để khẳng định kết quả dương tính của các xét nghiệm khác.

• Xét nghiệm kháng nguyên/kháng thể kết hợp (Ag/Ab combo test hoặc Fourth Generation test): Loại xét nghiệm này tìm kiếm cả kháng thể HIV và kháng nguyên p24 (một protein của virus HIV). Kháng nguyên p24 xuất hiện sớm hơn kháng thể, giúp phát hiện nhiễm trùng sớm hơn.

• Xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction) hoặc xét nghiệm NAAT (Nucleic Acid Amplification Test): Loại xét nghiệm này tìm kiếm trực tiếp vật chất di truyền của virus (RNA của HIV). Đây là xét nghiệm rất nhạy và có thể phát hiện virus chỉ vài ngày sau khi phơi nhiễm. Xét nghiệm PCR thường được sử dụng để chẩn đoán sớm hoặc xác định tải lượng virus.

Thời gian cửa sổ và thời điểm xét nghiệm

Thời gian cửa sổ là khoảng thời gian từ khi một người phơi nhiễm HIV đến khi xét nghiệm có thể phát hiện được virus hoặc kháng thể. Khoảng thời gian này khác nhau tùy thuộc vào loại xét nghiệm:

• Xét nghiệm kháng nguyên/kháng thể kết hợp: Có thể phát hiện HIV từ 2-6 tuần sau phơi nhiễm.

• Xét nghiệm kháng thể: Thường mất 3-12 tuần để kháng thể xuất hiện đủ để phát hiện. Một số trường hợp có thể mất đến 6 tháng.

• Xét nghiệm PCR: Có thể phát hiện HIV chỉ sau 7-10 ngày phơi nhiễm.

Để đảm bảo kết quả chính xác nhất, bạn nên xét nghiệm vào thời điểm thích hợp sau nguy cơ và có thể cần xét nghiệm lại sau một khoảng thời gian nhất định (ví dụ 3 tháng) nếu kết quả ban đầu âm tính nhưng vẫn còn lo lắng.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm

• Âm tính: Nghĩa là không phát hiện thấy HIV vào thời điểm xét nghiệm. Nếu bạn không có nguy cơ phơi nhiễm trong thời gian cửa sổ trước đó, điều này có nghĩa là bạn không nhiễm HIV. Tuy nhiên, nếu bạn có nguy cơ trong thời gian cửa sổ, bạn nên xét nghiệm lại theo khuyến nghị của cán bộ y tế.

• Dương tính: Nghĩa là phát hiện thấy HIV. Điều này không có nghĩa là bạn bị AIDS, mà là bạn đã nhiễm virus HIV. Khi nhận được kết quả dương tính, bạn sẽ được tư vấn và hướng dẫn thực hiện các xét nghiệm khẳng định, và quan trọng nhất là được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc và điều trị HIV.

Điều trị HIV

Với những tiến bộ trong y học, HIV ngày nay không còn là án tử mà là một bệnh mãn tính có thể quản lý được. Điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) giúp giảm tải lượng virus trong cơ thể xuống mức không thể phát hiện, ngăn ngừa virus phá hủy hệ miễn dịch và kéo dài tuổi thọ của người nhiễm HIV. Khi tải lượng virus không phát hiện, người nhiễm HIV không thể lây truyền virus qua đường tình dục cho người khác
(Nguyên tắc K=K: Không Phát Hiện = Không Lây Truyền).

Tình hình HIV hiện nay tại Việt Nam

Theo số liệu thống kê đến năm 2019:

• Ước tính số người đang sống với HIV hiện nay ở Việt Nam là 211.981 người.
• Trong 10 tháng đầu năm 2019 phát hiện mới 8479 trường hợp nhiễm HIV, tập trung ở độ tuổi từ 16 – 39 tuổi (73,9%).
• Sự gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm Nam quan hệ tình dục đồng giới trẻ tuổi khiến nhóm này dần sẽ là nhóm nhiễm chính ở Việt Nam.
  
  

Nhiễm HIV có những triệu chứng nào?

Một vài người có thể có những triệu chứng giống như cảm cúm trong khoảng 2 – 4 tuần sau khi nhiễm HIV. Những triệu chứng này thường biến mất sau một vài ngày hoặc vài tuần:

• Sốt
• Lạnh
• Phát ban
• Đổ mồ hôi trộm
• Đau nhứt cơ
• Mệt mỏi
• Sưng hạch lympho
• Loét miệng
  
  

Tuy nhiên, một số người khác lại không có triệu chứng trong suốt quá trình nhiễm HIV. Xuất hiện những triệu chứng trên không có nghĩa là bạn đã nhiễm HIV, vì rất nhiều bệnh có thể gây ra những triệu chứng này.

Hãy đến cơ sở y tế nếu bạn có những triệu chứng trên và nghĩ bản thân có thể bị phơi nhiễm HIV. Chỉ có xét nghiệm HIV là phương pháp duy nhất để xác định có tình trạng nhiễm HIV hay không.

HIV có bao nhiêu giai đoạn?

Khi người nhiễm HIV không được điều trị, họ thường diễn tiến theo 3 giai đoạn. Tuy nhiên, thuốc điều trị HIV có thể làm chậm hoặc ngăn ngừa diễn tiến của bệnh. Với việc điều trị tích cực, diễn tiến đến giai đoạn 3 đã giảm rất nhiều so với trước kia.

            Giai đoạn 1: Nhiễm HIV cấp tính

• Người nhiễm có một lượng lớn vi-rút HIV trong máu.
• Một vài người có triệu chứng giống như cảm cúm. Đó là phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với vi-rút.
• Một số người khác lại không cảm thấy bất kỳ bất thường nào.
• Nếu bạn có những dấu hiệu giống cảm cúm và cảm thấy mình có nguy cơ phơi nhiễm HIV, hãy tìm đến cơ sở y tế để được tư vấn, hỗ trợ thực hiện xét nghiệm chẩn đoán.
• Chỉ có xét nghiệm kháng nguyên/kháng thể hoặc acid nucleic có thể phát hiện nhiễm vi-rút cấp tính.

            Giai đoạn 2: Nhiễm HIV mạn tính

• Giai đoạn này còn được gọi là nhiễm HIV không triệu chứng hoặc tiềm tàng.
• HIV vẫn tiếp tục hoạt động nhưng phân chia ở mức độ rất ít.
• Người nhiễm HIV không hề có bất kì triệu chứng nào trong giai đoạn này.
• Với những người không điều trị, giai đoạn này có thể kéo dài cả thập kỷ hoặc hơn, tuy nhiên ở một số khác sẽ tiến triển nhanh hơn.
• Người nhiễm có thể lây truyền HIV trong giai đoạn này.
• Cuối giai đoạn 2, lượng vi-rút HIV trong máu (tải lượng vi-rút) gia tăng và lượng bạch cầu T CD4 giảm sút. Người nhiễm có thể có triệu chứng khi tải lượng HIV tăng lên và sẽ chuyển sang giai đoạn 3.
• Những người được điều trị bằng thuốc HIV sẽ không chuyển sang giai đoạn 3.

            Giai đoạn 3: Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS)

• Đây là giai đoạn trầm trọng nhất khi nhiễm HIV.
• Người mắc AIDS sẽ bị suy giảm miễn dịch nặng nề, điều đó dẫn tới việc họ bị bệnh nhiều hơn (nhiễm trùng cơ hội).
• Người nhiễm HIV sẽ chuyển sang AIDS khi lượng bạch cầu TCD4 giảm dưới 200 tế bào/mm máu, hoặc họ mắc phải những bệnh nhiễm trùng cơ hội.
• Những người mắc AIDS có tải lượng HIV rất cao và cực kỳ dễ lây nhiễm cho người khác.
• Nếu không được điều trị, bệnh nhân AIDS thường chỉ sống được khoảng 3 năm.

Kết luận

Xét nghiệm HIV là một công cụ mạnh mẽ để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng. Đừng ngần ngại tìm đến các cơ sở y tế hoặc trung tâm tư vấn HIV để được hỗ trợ và xét nghiệm. Kiến thức và hành động sớm sẽ giúp bạn chủ động trong việc phòng ngừa và quản lý HIV.

Trung Tâm Xét Nghiệm Y Khoa MEDALAB

Địa chỉ: 35 Hoàng Hoa Thám, Phường 13, Quận Tân Bình, Thành Phố Hồ Chí Minh

Hotline: 0902.20.79.89 - 0833.17.0123

Website: www.medalab.vn

Email: [email protected]